گروه فرهنگی «سراج24»- مسائل مربوط به فقر و غنا و اختلاف طبقاتی بارها و بارها دستمایه خلق آثار مختلف هنری شده است. در سینما هم فیلم های بسیاری در این مورد ساخته شده است شاید رابین هود را بتوانیم یکی از مشهورترین نمونه های خارجی بدانیم که بارها و بارها به انواع و اشکال مختلف مانند آن ساخته شده است.
رویکرد غالب این آثار حمایت از فقرا و نقد اغنیا و ظلم آنها است و کمتر فیلمی را می توانیم ببینیم که بر عکس این موضوع باشد اما یکی از آثاری که در این زمینه ساخته شده "قندون جهیزیه" است که این روزها روی پرده سینما قرار دارد.
علی ملاقلی پور در "قندون جهیزیه" کوشیده باورهایی که به صورت پیش فرض در مورد اقشار موسوم به "پولدار" وجود دارد را به چالش بکشد. فیلم داستان زندگی زن و شوهر فقیری به نام عطا و معصومه را روایت می کند که در یک خانه اجاره ای زندگی می کنند؛ صاحبخانه آن ها خارج از ایران است و بنگاه دار محل نیز از قول او نقل می کند که باید برای تمدید قرارداد مبلغ اجاره را بالا ببرند. این مساله باعث خشم عطا می شود، او صاحبخانه را یک فرد پولدار می داند که صنعت مرغ و طیور ایران در دست او است و در خارج از ایران مشغول خوشگذرانی می کند.
فیلم به نقد این دیدگاه می پردازد و در انتها متوجه می شویم که صاحبخانه فردی است که برای تحصیل به خارج از کشور رفته، مرغداری ندارد و هیچ وقت هم نگفته که باید اجاره خانه افزایش یابد.
ملاقلی پور داستان تلخی مانند فقر و درماندگی از تامین هزینه های زندگی را با شوخی هایی سالم شیرین کرده است، "قندون جهیزیه" به هیچ وجه سیاه نما نیست با این که سختی و مشقت زندگی را نشان می دهد اما برخلاف مد این روزهای سینما، مخاطب در انتهای فیلم احساس دلمردگی و مرگ نمی کند بلکه می فهمد که هنوز انسان های خوب وجود دارند و می توان به آنها امیدوار بود؛ این تلخ نبودن وجه مهم و قابل تقدیر "قندون جهیزیه" استن آن.
فیلم همان قدر که برخی باورها نسبت به پولدارها را نقد می کند به صورت خاصی نیز افرادی که دم از حقوق محرومین می زنند را به چالش می کشد. یک گروه فیلمبرداری خانه عطا را به مدت 20 روز در برابر مبلغی اجاره می کنند؛ اتفاقا موضوع فیلم نیز در مورد کارگران و حقوق غصب شده آنها توسط اغنیا است اما وقتی پروژه فیلمبرداری به پایان می رسد کارگردان فیلم که بسیار شعار حمایت از محرومین سر می داد پول وعده داده شده را نمی دهد تا مخاطب را به این مساله متوجه کند که افراد شعار دهنده در واقع محرومین را "فیلم" کرده اند اما نکته ای نیز در این میان وجود دارد. کارگردان فیلم، فردی است که او را حاجی می نامند و پشت سر او در دفتر کارش یک چفیه قرار دارد! شاید ملاقلی پور به صورت غیرمستقیم قصد داشته برخی مدیران مذهبی نما که با شعارهای انقلابی حقوق مردم را غصب کرده اند مورد نقد قرار دهد اما این نقد وجود دارد که وقتی المانی این گونه مورد استفاده قرار می گیرد و قشری نمایش داده می شوند جفا است که طیف مقابل آنها نیز به تصویر کشیده نشوند، مدیران مذهبی پاک دستی که خدمات والایی برای محرومین انجام داده و زندگی خود را وقف رسیدگی به آنها کرده اند.
نکته دیگری که در فیلم تامل بر انگیز است تکیه بر باورهای دینی بدون بیان شعاری و گل درشت آنها است که نگار جواهریان در نقش معصومه، وظیفه آن را بر عهده دارد. در جای جای داستان می بینیم که زن خانه، فردی ساده و بی ریا است که علیرغم همه مشکلات بر رعایت حق الناس تاکید می کند حتی در این حد که اجازه نمی دهد همسرش روی تختی که برای گروه فیلمبرداری است دراز بکشد. آب بستن در کار را باعث آب افتادن در زندگی می داند و بارها تاکید می کند که اجازه نمی دهد شوهرش، مال حرام را بر سر سفره شان بیاورد.
"قندون جهیزیه" اثری است که در عین خنده دار و مفرح بودن پوچ و بی محتوا نیست. حرف های جدی مطرح می کند و مخاطب را به فکر وا می دارد و از این منظر باید آن را قابل تقدیر دانست.
